Słodkie bułeczki , ciasteczka, a nawet wielbłądy z ciasta francuskiego – oto co jada się we Włoszech 6 stycznia.
“L’Epifania tutte le feste porta via” – to znane włoskie przysłowie, które mówi, że właśnie dzień 6 stycznia kończy okres świąteczny. Ale nie kończy się ochota na słodkie przysmaki i dlatego tego dnia Włosi spotykają się w gronie rodzinnym aby zakończyć święta i zjeść ostatnie pozostałości: panettone, pandoro, torroni a także cukierki, kolorowe słodycze i niespodzianki ze świątecznych skarpet najmłodszych. Są także inne typowe słodycze włoskich świąt, często zapomniane jak już samo święto, obchodzone mniej hucznie niż 25 grudnia. Młodsza siostra Święta Bożego Narodzenia – Epifania – już dawno przestała fascynować najmłodszych, być może dlatego, że jest to przeddzień mało oczekiwanego powrotu do rutyny po długiej przerwie. Jednak kiedyś święto Trzech Króli było magicznym momentem dla włoskich dzieci: to właśnie słodka staruszka, która rozdawała prezenty i słodycze najgrzeczniejszym a węgiel nieposłusznym dzieciom, na długo przed pojawieniem się najsłynniejszego “kolegi” na saniach. Zanim rzucimy światło na tradycyjne produkty włoskich festiwali, warto opowiedzieć pewną anegdotę na temat tej postaci.
Skarpety Befany: legenda o Befanie
Chociaż Święto Trzech Króli obchodzone jest w różnych miejscach na świecie, legenda o Befanie pochodzi z Włoch. I to jest jedna z niewielu pewnych informacji, ponieważ na przestrzeni lat narodziło się wiele różnych teorii na temat jej pochodzenia. Według niektórych można to powiązać z postaciami Trzech Króli, którzy zatrzymali się, by zapytać starszą panią o drogę do Betlejem, a następnie zaprosili ją, by do nich dołączyła. kobieta odmówiła, natychmiast po tym żałując i aby to zrekompensować zaczęła dawać słodycze każdemu napotkanemu dziecku, mając nadzieję, ze prędzej czy później odnajdzie Jezusa. Inna hipoteza głosi, że mit ten jest związany ze starożytnymi pogańskimi obrzędami, których Rzymianie przestrzegali przez dwanaście nocy po przesileniu zimowym, w okresie, w którym wierzono, ze postacie kobiece przelatywały nad polami uprawnymi jako dowód płodności. Są też tacy, którzy wierzą, że Befana to nikt inny jak księżycowa bogini Diana, opiekunka łowów i roślinności, ale jest bardzo prawdopodobne, że jest to raczej symbol końca roku słonecznego: kobieta jest zawsze w podeszłym wieku, zwykle ubrana w łachmany, tylko po to, by wskazać na nagą teraz naturę. Jej wiernym towarzyszem jest miotła, na której leci w nocy z 5 na 6 stycznia, by przynieść dzieciom prezenty.
Typowe słodkości Święta Trzech Króli we Włoszech
Fugassa d’la Befana – Piemont
Jeden z najstarszych słodkich dań Święta Trzech Król, rozpowszechniony zwłaszcza w prowincjach Cuneo i Alessandria. Wytwarzana z mąki, masła, jajek, drożdży i kandyzowanych owoców cytrusowych, ta focaccia jest rodzajem chałki uzyskiwanej dzięki długiemu wyrastaniu, zwykle przybranej rodzynkami i kandyzowanymi owocami. W zależności od regionu przepis zawiera różne składniki, a przede wszystkim przybiera różne formy, nawet jeśli najczęściej spotykane to: w kształcie słońca lub kwiatu margaretki. Zgodnie z tradycją, do środka należy włożyć monetę, która przyniesie szczęście i płodność temu kto ją znajdzie. Według innego zwyczaju należy włożyć dwie suszone fasole, jedną białą i jedną czarną: kto zje kawałek z białą fasolą, będzie musiał zapłacić za całe ciasto, a kto znajdzie ciemną będzie musiał kupić butelkę wina.
Befanini – Toskania
Bardzo popularne w regionie Versilia i Lucchesi, te herbatniki są przygotowywane 5 stycznia i służą do napełnienia koszy, które zostaną umieszczone na kominku zamiast klasycznej skarpety Befany. Choć dziś zostały częściowo zastąpione zwykłymi słodyczami, pozostają nieuniknionym produktem Dnia Objawienia Pańskiego, zwłaszcza w Luce i jej okolicach. Przepis zawiera mąkę, cukier, masło, jajka, drożdże, mleko, skórkę pomarańczy, szczyptę soli i kieliszek rumu. Do ich dekoracji używa się klasycznych czekoladowych draży.
Anicini – Liguria
Są to typowe herbatniki “do maczania”, idealne do delektowania się o poranku szklanką pysznego mleka lub jako przekąska do filiżanki gorącej herbaty. Kruche i lekkie, również dzięki braku masła, anicini były niegdyś zarezerwowane dla rodzin z wyższych sfer, które uwielbiały je podawać ze specjalnym likierem – rosolio. Jak sama nazwa wskazuje, decydującym składnikiem receptury jest anyż, ale nie brakuje też jajek, mąki, cukru i aromatycznej wody z kwiatu pomarańczy. Charakterystyczne jest również przygotowanie: ciasto dzieli się na kilka części, które po wstępnym pieczeniu dzieli się na wiele małych kawałków, które należy ponownie upiec na złoty kolor.
Wielbłądy z ciasta francuskiego – Lombardia
Ciastka o ciekawym i oryginalnym kształcie przygotowywane w rejonie Varese i o niepewnym pochodzeniu: to ciastka z ciasta francuskiego, które kształtem przypominają wielbłąda, najprawdopodobniej związanego z Trzema Królami, którzy przybywają do Betlejem właśnie na wielbłądach – symbol siły, cierpliwości i wytwarlości. Można je znaleźć we wszystkich lokalnych cukierniach i piekarniach przez bardzo krótki okres, na ogół od początku stycznia do 6. I istnieje kilka wersji. Wszystkie są błyszczące, ponieważ przed pieczeniem są smarowane lukrem, a w bogatszych wariantach wypełnione są kremem, bitą śmietaną lub dżemem.
Pinza de la Marantega – Wenecja Euganejska
Marantega w dialekcie weneckim oznacza po prostu Befana. Stolica Wenecji jest bowiem szczególnie powiązana z tą postacią, do tego stopnia, ze od lat są jej poświęcone specjalne regaty, Regata delle Befane, w których najstarsi członkowie Bucintoro, starożytnej firmy wioślarskiej, wszyscy przebrani za czarownice, uczestniczą. Ale wracając do jedzenia: tu jemy pinze de la Marantega, słodki chleb na zakwasie wzbogacony rodzynkami, grappą, suszonymi figami i orzeszkami pinii oraz kandyzowaną pomarańczą, dawniej przygotowywany przez chłopskie rodziny i pieczony pod popiołem ognisk, pokryty liśćmi kapusty.
